Karta Polaka

Karta Polaka jest dokumentem potwierdzającym przynależność cudzoziemca do narodu polskiego. Nie oznacza ona jednak nadania cudzoziemcowi obywatelstwa polskiego, przyznania prawa pobytu czasowego czy stałego w Polsce ani prawa przekraczania granic Polski bez wizy.

Posiadanie Karty Polaka związane jest jednak z pewnymi uprawnieniami; jej posiadacz może:

- bez opłat otrzymać wizę krajową uprawniającą do wielokrotnego przekraczania granicy polskiej;

- bez opłat złożyć wniosek o nadanie obywatelstwa przez Prezydenta RP w polskim konsulacie;

- korzystać z pomocy Konsula, w ramach jego kompetencji, w sytuacji zagrożenia życia lub bezpieczeństwa;

- podejmować na terenie Polski legalną pracę bez konieczności posiadania zezwolenia na pracę;

- prowadzić w Polsce działalność gospodarczą na takich samych zasadach jak obywatele polscy;

- w Polsce korzystać z bezpłatnego systemu oświaty na poziomie podstawowym, średnim i wyższym na takich samych zasadach jak obywatele polscy, a zarazem ubiegać się o stypendia i pomoc na naukę przeznaczone dla cudzoziemców uczących się i studiujących w Polsce;

- w stanach nagłych korzystać w Polsce z bezpłatnej opieki zdrowotnej na takich samych zasadach jak obywatele polscy;

- korzystać z 37-procentowej ulgi na przejazdy koleją na terenie Polski;

- za darmo zwiedzać muzea państwowe w Polsce;

- w pierwszej kolejności ubiegać się o środki finansowe z budżetu państwa polskiego lub z budżetu samorządów gmin w Polsce przeznaczone na wspieranie Polaków za granicą;

- bez opłat złożyć wniosek o udzielenie zezwolenia na pobyt stały;

- po złożeniu wniosku o udzielenie zezwolenia na pobyt stały otrzymać, przez okres nie dłuższy niż 9 miesięcy, na siebie oraz członków swojej najbliższej rodziny przebywających razem z nim w Polsce.

Świadczenie pieniężne dla posiadaczy Karty Polaka

Miejsce składania wniosku:

Wniosek o przyznanie świadczenia pieniężnego należy złożyć do wojewody, do którego został złożony wniosek o udzielenie zezwolenia na pobyt stały, przy czym pierwszy wniosek o przyznanie świadczenia pieniężnego składa się w terminie do 3 miesięcy od daty złożenia wniosku o udzielenie zezwolenia na pobyt stały.

Wysokość świadczenia:

Świadczenie może zostać przyznane maksymalnie na okres 9 miesięcy. W okresie pierwszych 3 miesięcy cudzoziemiec, któremu przyznano świadczenie, otrzymuje 50% minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w roku złożenia wniosku na siebie i małżonka oraz 50% tej kwoty na każde małoletnie dziecko. Przy czym, pod uwagę brani są jedynie członkowie rodziny (małżonkowie i małoletnie dzieci), którzy przebywają razem z cudzoziemcem na terytorium Polski. W okresie od 4. do 9. miesiąca wypłacane będzie 60% wspomnianych wyżej kwot.

Zawieszenie/utrata świadczenia

W przypadku otrzymania decyzji negatywnej o udzieleniu zezwolenia na pobyt stały wypłata świadczenia zostaje zawieszona. Jeśli decyzja odmowna stanie się ostateczna, następuje (z mocy prawa – bez konieczności wydania dodatkowej decyzji) utrata przyznanego świadczenia.

Uwaga! Przyznanego świadczenia nie wlicza się do dochodu przy ubieganiu się o środki pieniężne z pomocy społecznej.

Komu może zostać wydana Karta Polaka?

Karta Polaka może być wydana osobie, która nie posiada polskiego obywatelstwa, deklaruje przynależność do Narodu Polskiego i spełnia łącznie następujące warunki:

Wykazuje swój związek z polskością poprzez przynajmniej podstawową znajomość języka polskiego, który uważa za język ojczysty, oraz znajomość i kultywowanie polskich tradycji i obyczajów;
W obecności konsula lub wojewody (który zostanie wskazany na mocy oddzielnego rozporządzenia), albo wyznaczonego przez niego pracownika, złoży pisemną deklarację przynależności do narodu polskiego;
Wykaże, że jest narodowości polskiej lub co najmniej jedno z jej rodziców lub dziadków albo dwoje pradziadków było narodowości polskiej, albo przedstawi zaświadczenie upoważnionej organizacji polskiej lub polonijnej (lista organizacji dostępna jest tutaj) potwierdzające aktywne zaangażowanie w działalność na rzecz języka i kultury polskiej lub polskiej mniejszości narodowej przez okres co najmniej ostatnich 3 lat;
Złoży oświadczenie, że ona lub jej wstępni nie repatriowali się lub nie zostali repatriowani z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej albo Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, na podstawie umów repatriacyjnych zawartych w latach 1944-1957 przez Rzeczpospolitą Polską albo Polską Rzeczpospolitą Ludową z Białoruską Socjalistyczną Republiką Radziecką, Ukraińską Socjalistyczną Republiką Radziecką, Litewską Socjalistyczną Republiką Radziecką i Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich do jednego z państw będących stroną tych umów.

Karta Polaka może być przyznana także osobie, której pochodzenie zostało prawomocnie stwierdzone, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 9 listopada 2000 roku o repatriacji i która spełni określone w ustawie wymagania odnośnie znajomości języka polskiego.

Procedura ubiegania się o Kartę Polaka

O przyznanie lub przedłużenie ważności Karty Polaka występuje się w Konsulacie RP właściwym ze względu na miejsce zamieszkania wnioskodawcy lub w Urzędzie Wojewódzkim, o ile Rada Ministrów wskażę wojewodę właściwego do rozpatrywania takich wniosków.

Uwaga! Rada Ministrów może wyznaczyć również wojewodę jak organ właściwy do przyjmowania wniosków o Kartę Polaka oraz wskazać państwo, którego obywatele będą mogli z tej możliwości skorzystać. Na mocy rozporządzenia z 2017 roku, jako organ właściwy w do prowadzenia postępowań o przyznanie Karty Polaka obywatelom Białorusi został wskazany Wojewoda Podlaski.

Podstawowy zestaw dokumentów niezbędny do złożenia kompletnego wniosku o Kartę Polaka:

Wniosek, który należy wypełnić zgodnie z objaśnieniami dołączonymi do wniosku
1 fotografia (wyraźna, wykonana w ciągu ostatnich 6 miesięcy)
Skompletowane i skopiowane dokumenty poświadczające polskość wnioskodawcy oraz znajomość języka polskiego (poświadczenie zdania egzaminu z języka polskiego przed państwową komisją egzaminacyjną, lub świadectwa ukończenia szkoły lub studiów w Polsce, lub świadectwa ukończenia szkoły za granicą z wykładowym językiem polskim). Jeżeli wnioskodawca nie jest w stanie przedstawić opisanych dokumentów, oceny znajomości języka polskiego dokonuje podczas rozmowy konsul lub wojewoda.

Uwaga! Dokumentami i dowodami poświadczającymi polską narodowość wnioskodawcy lub jego wstępnych mogą być: polskie dokumenty tożsamości; akty stanu cywilnego lub ich odpisy; metryki chrztu; świadectwa szkolne; dokumenty potwierdzające odbycie służby wojskowej w polskich formacjach wojskowych; dokumenty potwierdzające fakt deportacji lub uwięzienia zawierające wpis informujący o polskim pochodzeniu; dokumenty o rehabilitacji osoby deportowanej zawierające wpis o polskim pochodzeniu tej osoby; zagraniczne dowody tożsamości zawierające informacje na temat polskiej narodowości ich posiadacza; zaświadczenie organizacji polonijnej potwierdzające aktywne zaangażowanie w działalność na rzecz języka i kultury polskiej lub polskiej mniejszości narodowej; prawomocna decyzja o polskim pochodzeniu wydana zgodnie z przepisami ustawy o repatriacji; Karta Polaka rodzica lub jednego z dziadków wnioskodawcy; inne dokumenty potwierdzające związek z polskością; itp.

Kserokopia dokumentu potwierdzającego tożsamość. Należy także przedstawić oryginał do wglądu.

Następnie należy umówić się na rozmowę z konsulem RP lub wojewodą.

Konsul lub wojewoda rozmawia z wnioskodawcą po polsku na temat Polski, jej historii, kultury, a także obyczajów i tradycji. Szacowany czas rozmowy to 15–20 minut.

W wypadku pomyślnego dla wnioskodawcy przebiegu rozmowy konsul lub wojewoda przedstawia wnioskodawcy do podpisu deklarację przynależności do narodu polskiego oraz oświadczenie o tym, że on lub jego wstępni nie repatriowali się lub nie zostali repatriowani z terytorium RP.

Kiedy dziecko może otrzymać Kartę Polaka?

Dziecku przyznaje się Kartę Polaka na wniosek rodziców, gdy oboje z nich posiadają Kartę Polaka lub posiadali ją przed uzyskaniem pobytu stałego. Jeśli Kartę ma lub miało tylko jedno z rodziców, to drugie w obecności polskiego konsula, notariusza lub wojewody musi wyrazić zgodę na wydanie dziecku Karty Polaka. Jeśli drugiemu z rodziców nie przysługuje władza rodzicielska, nie musi on wyrażać takiej zgody.

Kartę Polaka przyznaje się również małoletniemu, który wykaże, że co najmniej jedno z rodziców lub dziadków albo dwoje pradziadków jego nieżyjącego rodzica było polskiej narodowości. . W takim wypadku wniosek w imieniu małoletniego składa żyjący rodzic lub przedstawiciel ustawowy. Przyznanie Karty Polaka małoletniemu, który ukończył 16 lat może nastąpić jedynie za jego zgodą.

Jak długo jest ważna Karta Polaka i jak z niej korzystać?

Karta Polaka jest ważna przez 10 lat od daty jej przyznania. Wniosek o przedłużenie Karty Polaka można złożyć nie wcześniej niż 6 miesięcy przed upływem terminu jej ważności.”

Karta Polaka wydana małoletniemu jest ważna przez 10 lat, jednak nie dłużej niż do dnia, w którym upływa rok od dnia uzyskania przez niego pełnoletności. Jeżeli po osiągnięciu pełnoletności, najpóźniej na 3 miesiące przed wyżej opisanym terminem, posiadacz Karty Polaka złoży wniosek o przedłużenie jej ważności oraz podpisze deklarację przynależności do Narodu Polskiego, ważność Karty Polaka jest przedłużana na okres kolejnych 10 lat.

Co zrobić w przypadku zagubienia lub zniszczenia Karty Polaka?

W przypadku zagubienia lub zniszczenia Karty Polaka właściwy konsul lub wojewoda, na wniosek jej posiadacza, wydaje duplikat Karty Polaka.

Jak korzystać z Karty Polaka?

Aby skorzystać z uprawnień, które gwarantuje Karta Polaka, należy ją okazywać wraz z ważnym dokumentem tożsamości.

Decyzja o odmowie przyznania Karty Polaka

Konsul lub wojewoda wydaje decyzję o odmowie przyznania Karty Polaka w wypadku, gdy:

Wnioskodawca nie spełnia warunków określonych w punkcie Komu może zostać wydana Karta Polaka;
W postępowaniu o przyznanie Karty Polaka wnioskodawca złożył wniosek zawierający nieprawdziwe informacje lub przedstawił fałszywe dokumenty;
Wnioskodawca lub jego wstępni repatriowali się lub zostali repatriowani z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej albo Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej na podstawie umów repatriacyjnych zawartych w latach 1944–1957 przez Polskę z Białoruską Socjalistyczną Republiką Radziecką, Ukraińską Socjalistyczną Republiką Radziecką, Litewską Socjalistyczną Republiką Radziecką i Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich do jednego z państw będących stroną tych umów;
Wnioskodawca nabył obywatelstwo polskie albo uzyskał zezwolenie na pobyt stały na terytorium Polski;
Przemawiają za tym względy obronności, bezpieczeństwa lub ochrony porządku publicznego Polski;
Wnioskodawca działa lub działał na szkodę Polski, a zwłaszcza jej niepodległości i suwerenności lub uczestniczył lub uczestniczy w łamaniu praw człowieka.

Uwaga! Od odmowy przyznania Karty Polaka można odwołać się do Rady do Spraw Polaków poza Granicami Kraju.

Cofnięcie Karty Polaka

Konsul lub wojewoda wydaje decyzję o odmowie przyznania Karty Polaka w wypadku, gdy:

Wnioskodawca nie spełnia warunków określonych w punkcie Komu może zostać wydana Karta Polaka;
W postępowaniu o przyznanie Karty Polaka wnioskodawca złożył wniosek zawierający nieprawdziwe informacje lub przedstawił fałszywe dokumenty;
Wnioskodawca lub jego wstępni repatriowali się lub zostali repatriowani z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej albo Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej na podstawie umów repatriacyjnych zawartych w latach 1944–1957 przez Polskę z Białoruską Socjalistyczną Republiką Radziecką, Ukraińską Socjalistyczną Republiką Radziecką, Litewską Socjalistyczną Republiką Radziecką i Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich do jednego z państw będących stroną tych umów;
Wnioskodawca nabył obywatelstwo polskie albo uzyskał zezwolenie na pobyt stały na terytorium Polski;
Przemawiają za tym względy obronności, bezpieczeństwa lub ochrony porządku publicznego Polski;
Wnioskodawca działa lub działał na szkodę Polski, a zwłaszcza jej niepodległości i suwerenności lub uczestniczył lub uczestniczy w łamaniu praw człowieka.

Uwaga! Od odmowy przyznania Karty Polaka można odwołać się do Rady do Spraw Polaków poza Granicami Kraju.

Opłaty

Złożenie wniosku oraz całe postępowanie związane z otrzymaniem Karty Polaka są bezpłatne i na żadnym jego etapie nie są pobierane opłaty.

Podstawa Prawna

Ustawa o Karcie Polaka z dnia 7 września 2007 r. (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1598).

Ustawa o repatriacji z dnia 9 listopada 2000 r. (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1472).

Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie wyznaczenia wojewody właściwego w zakresie prowadzenia postępowań o przyznanie lub przedłużenie ważności Karty Polaka z dnia 5 października 2017 r. (Dz.U. z 2017 r. poz. 1900).

Obwieszczenie Ministra Spraw Zagranicznych w sprawie wykazu organizacji polskich lub polonijnych uprawnionych do wystawiania zaświadczeń potwierdzających aktywne zaangażowanie w działalność na rzecz języka i kultury polskiej lub polskiej mniejszości narodowej z dnia 3 stycznia 2020 r. (M.P. z 2020 r. poz. 50).