Dyskryminacja

Dyskryminacja to nierówne traktowanie pewnych grup osób lub jednego człowieka z powodu pochodzenia, narodowości, rasy, religii, płci, orientacji seksualnej, wieku, niepełnosprawności, światopoglądu czy przekonań politycznych, czy też z uwagi na inne kryterium o charakterze dyskryminacyjnym. Opiera się na subiektywnej niechęci do określonej osoby lub grupy osób, niechęci opartej na kryterium o charakterze dyskryminacyjnym, tzn. ze względu na przynależną tej osobie lub grupie osób cechę, np. płeć, wyznanie, narodowość itp.

Polskie prawo zabrania dyskryminacji z jakiegokolwiek powodu. Zgodnie z polską konstytucją wszyscy są równi wobec prawa i nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z żadnej przyczyny.

DYSKRYMINACJA W PRACY

W Polsce zabroniona jest dyskryminacja w miejscu pracy, zarówno w zakresie przyjęcia do pracy, jak i zakończenia umowy o pracę, warunków zatrudnienia (np. wysokości pensji), awansu, dostępu do szkoleń zawodowych w celu podnoszenia kwalifikacji. Pracodawcy nie mogą nikogo traktować gorzej ze względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne, przynależność związkową, orientację seksualną, a także ze względu na zatrudnienie na czas określony lub nieokreślony albo w pełnym lub niepełnym wymiarze czasu pracy. Katalog przyczyn, z uwagi na które dyskryminacja jest niedopuszczalna, wskazany w kodeksie pracy ma charakter otwarty. 

Dyskryminowaniem ze względu na płeć są również zachowania o charakterze seksualnym lub zachowania odnoszące się do płci pracownika, które naruszają jego godność, wywołujące poczucie poniżenia, upokorzenia. Są to zachowania niepożądane, na które ofiara się nie godzi, wyrażając swój sprzeciw przeciwko takim zachowaniom. Może to być na przykład dotykanie pracownika czy upokarzające komentarze pod jego adresem.

Dyskryminacji można doświadczyć także w sposób pośredni. Ma to miejsce wtedy, gdy na skutek pozornie neutralnego postanowienia, zastosowanego kryterium lub podjętego działania występują różnice w traktowaniu pewnej grupy pracowników ze względu na pochodzenie, narodowość, rasę, religię, płeć, orientację seksualną, wiek, niepełnosprawność, światopogląd czy przekonania polityczne. Przykładem może być ustalenie takich zasad awansu, które z założenia są nie do spełnienia.

Pracownicy mają także prawo do jednakowego wynagrodzenia za taką samą pracę lub pracę o jednakowej wartości.

Uwaga: migranci pracujący w Polsce legalnie mają takie same prawa w pracy jak polscy pracownicy. Mają więc prawo do urlopu, określonego czasu pracy (co do zasady 8 godzin dziennie, średnio 40 godzin tygodniowo) czy zapewnienia przez pracodawcę bezpieczeństwa w czasie wykonywania pracy oraz bezpiecznych i higienicznych warunków jej wykonywania.

Pracownicy, którzy doświadczyli dyskryminacji, mają prawo do odszkodowania finansowego w kwocie nie niższej niż minimalne wynagrodzenie obowiązujące w Polsce na mocy odrębnych przepisów .

Dyskryminacja może przejawiać się także w takich zachowaniach, jak groźby, zniewagi, pobicia. Są to przestępstwa i osoba, która ich doświadczyła, powinna zgłosić się na policję

MOBBING

Co to jest mobbing?

Mobbing jest zjawiskiem, które może mieć miejsce w pracy. Jest to długotrwałe, powtarzające się złe traktowanie pracownika, dręczenie go, straszenie, wyzywanie, ośmieszanie.

Typowymi przykładami mobbingu jest szantażowanie zwolnieniem, nieuzasadniona krytyka, publiczne upokarzanie, przydzielanie zbyt wielu obowiązków w porównaniu z innymi pracownikami lub nieprzydzielanie żadnych zadań do wykonania, izolowanie pracownika od grupy współpracowników, wykluczenie z zespołu.

Prześladowcą – mobberem – może być zarówno pracodawca, jak i współpracownicy.

Uwaga: mobbing jest w Polsce zakazany, a pracodawca ma obowiązek mu zapobiegać.

Jak postępować w sytuacji mobbingu

Częstym powodem mobbingu jest to, że prześladowcy czują się bezkarni, bo ich ofiary milczą.

Osoby, które są ofiarami mobbingu w pracy, powinny:

• rozmawiać o tym z jak największą liczbą osób;
• rozmawiać o swojej sytuacji z innymi pracownikami, związkami zawodowymi, rodziną, prawnikiem;
• zapisywać miejsce i czas wszystkich incydentów;
• komunikować się z prześladowcą pisemnie (np. drogą mailową lub wysyłając listy polecone);
• jeśli istnieje konieczność bezpośredniego spotkania z prześladowcą, spotkanie to powinno przebiegać w towarzystwie świadka;
• zgłosić się do związków zawodowych lub stowarzyszeń, które pomagają ofiarom mobbingu (ich adresy i numery telefonów znajdziesz w zakładce „Gdzie szukać pomocy”).

GDZIE SZUKAĆ POMOCY

Osoby, które doświadczyły mobbingu mają prawo wystąpić do sądu o odszkodowanie, jednakże muszą przedstawić dowody na jego zaistnienie. Dlatego tak ważne jest, by zbierać je wcześniej – zapisywać zdarzenia, gromadzić dokumenty, informować inne osoby o tym, co się dzieje.

Przed wystąpieniem na drogę sądową najlepiej skorzystać z porady prawnika. W Polsce jest kilka organizacji świadczących bezpłatne usługi prawne dla ofiar mobbingu (ich adresy i numery telefonów znajdziesz w zakładce „Gdzie szukać pomocy”).

MOWA NIENAWIŚCI

Jednym z przejawów dyskryminacji jest tzw. mowa nienawiści. Jest to obrażanie, znieważanie, wzbudzanie nienawiści do pewnej osoby lub grupy osób ze względu na ich rozmaite cechy, np. rasę, narodowość, światopogląd, religię, orientację seksualną.

W Polsce nawoływanie do nienawiści na tle rasowym, narodowościowym, etnicznym, wyznaniowym jest naruszeniem prawa. Przestępstwem są także groźby, znieważanie, pomówienia mające na celu poniżenie danej osoby w opinii publicznej lub narażenie jej na utratę zaufania potrzebnego dla piastowania określonego stanowiska czy wykonywania zawodu.

OBCHODZENIE ŚWIĄT W POLSCE

W Polsce święta państwowe i niektóre inne święta są dniami ustawowo wolnymi od pracy. Niektóre święta katolickie są ustanowione prawnie świętami państwowymi i również są dniami wolnymi od pracy. Osoby innych wyznań, których święta religijne nie przypadają w dni wolne od pracy, mogą na te dni na własną prośbę uzyskać zwolnienie z pracy. Pracownik musi jednak taki dzień odpracować.

Pracownik powinien złożyć wniosek w tej sprawie co najmniej 7 dni przed dniem zwolnienia. Pracodawca musi zawiadomić pracownika o warunkach odpracowania zwolnienia nie później niż 3 dni przed zwolnieniem.

Jeżeli pracownik chciałby mieć dzień wolny w określonym dniu każdego tygodnia, możliwe jest również wprowadzenie indywidualnego rozkładu czasu pracy.

Zazwyczaj wynagrodzenie za miesiąc, w którym pracownik brał zwolnienie, pozostaje bez zmiany, ponieważ dzień do odpracowania wyznaczany jest w tym samym miesiącu.

GDZIE SZUKAĆ POMOCY W WYPADKU NIERÓWNEGO TRAKTOWANIA

W Polsce istnieją organizacje, które świadczą bezpłatną pomoc prawną osobom doświadczającym dyskryminacji:

1. Polskie Towarzystwo Prawa Antydyskryminacyjnego: tel. (22) 4981526, adres e-mail: maszprawo@ptpa.org.pl, spotkanie z prawnikiem jest możliwe po wcześniejszym umówieniu;
2. Fundacja Centrum Praw Kobiet: tel. (22) 6222517; adres e-mail sekretariat@cpk.org.pl;
3. Centrum Informacyjne dla Osób Niepełnosprawnych: tel. (22) 8318582 lub (22) 8310139; adres email centrum@niepelnosprawni.pl;
4. Centrum Pomocy Prawnej im. Haliny Nieć: tel. (12) 6337223; adres e-mail porady@pomocprawna.org;
5. Centrum Praw Kobiet: można umówić się bezpośrednio na spotkanie z prawnikiem po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym, tel. (22) 6520117; adres e-mail porady.prawne@cpk.org.pl;

Można szukać również pomocy w państwowych instytucjach:

1. Rzecznik Praw Obywatelskich: Aleja Solidarności 77, 00-090 Warszawa; Infolinia: 800 676 676 adres e-mail: biurorzecznika@brpo.gov.pl;
2. Rzecznik Praw Dziecka: ul. Przemysłowa 30/32, 00-450 Warszawa; nr tel. (22) 5836600; adres e-mail: rpd@brpd.gov.pl;
3. Pełnomocnik Rządu ds. Równego Traktowania: ul. Nowogrodzka 1/3/5 00-513 Warszawa; adres e-mail info@mrpips.gov.pl;
4. Rzecznik Praw Pacjenta: Ale ul. Młynarska 46, 01-171 Warszawa, ogólnopolska bezpłatna infolinia 800 190 590; adres e-mail kancelaria@rpp.gov.pl;
5. Pełnomocnik Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych: ul. Nowogrodzka 1/3/5, 00- 513 Warszawa, nr tel. (22) 461 60 00; adres email: sekretariat.bon@mrpips.gov.pl;

Można także skorzystać z bezpłatnej pomocy psychologicznej:

1. Kryzysowy Telefon Zaufania: 116 123 (ten telefon jest bezpłatny!) codziennie 14-22;
2. Centrum Praw Kobiet – udziela porad psychologicznych kobietom, które są ofiarami przestępstw na tle seksualnym, doświadczającym przemocy ze strony męża lub partnera, a także kobietom doświadczającym mobbingu. W celu umówienia się na osobiste spotkanie z psychologiem należy wcześniej telefonicznie uzgodnić termin: nr tel. (22) 6520117; adres e-mail porady.psychologiczne@cpk.org.pl;
3. Stowarzyszenie Lambda: telefon zaufania dla osób homoseksualnych i ich bliskich, nr tel. (22) 6285222;