Kontrola legalności zatrudnienia
CZYM JEST NIELEGALNE ZATRUDNIENIE
Nielegalne wykonywanie pracy przez cudzoziemca to wykonywanie pracy przez cudzoziemca:
- który nie posiada ważnej wizy lub innego dokumentu uprawniającego go do pobytu w Polsce;
- którego podstawa pobytu w Polsce nie uprawnia do wykonywania pracy;
- który wykonuje pracę bez zezwolenia, w wypadkach gdy jest ono wymagane;
- na innych warunkach lub na innym stanowisku niż określone w zezwoleniu na pracę;
- bez zawarcia wymaganych umów o pracę albo umów cywilnoprawnych.
KTO JEST UPRAWNIONY DO PRZEPROWADZENIA KONTROLI
Do przeprowadzenia kontroli legalności zatrudnienia uprawnione są:
- Straż Graniczna (SG);
- Państwowa Inspekcja Pracy (PIP).
SG może też przeprowadzać kontrole firm, gospodarstw domowych i osób fizycznych zatrudniających cudzoziemców, jak również cudzoziemców prowadzących własną działalność gospodarczą w Polsce. PIP jest natomiast uprawniona do kontroli legalności zatrudnienia wynikającego z zawarcia z pracownikami umów o pracę.
Uwaga! Kontrola legalności pobytu cudzoziemców na terytorium Polski leży w kompetencji organów Straży Granicznej i Policji, a także urzędów celno-skarbowych.
JAKIE KARY GROŻĄ ZA NIELEGALNE ZATRUDNIANIE CUDZOZIEMCA
Pracodawcy nielegalnie zatrudniającemu cudzoziemca grozi kara grzywny od 1000 zł do 30 000 zł. Jeżeli jednak pracodawca wprowadza cudzoziemca w błąd, wyzyskuje błąd, wykorzystuje zależność służbową lub niezdolność do należytego pojmowania i tym działaniem doprowadza cudzoziemca do nielegalnego wykonywania pracy grzywna wynosi od 3000 zł do 30 000 zł.
Uwaga! Cudzoziemiec, który nielegalnie wykonuje pracę również podlega karze grzywny. Osoba taka może otrzymać także decyzję o zobowiązaniu cudzoziemca do powrotu.
W Polsce obowiązuje prawo, które określa sankcje dla pracodawców powierzających wykonywanie pracy cudzoziemcowi przebywającemu bez ważnego dokumentu uprawniającego go pobytu na terytorium Polski i tryb dochodzenia roszczeń z tytułu wynagrodzenia i związanych z nim świadczeń.
W ich myśl pracodawca przed zatrudnieniem obywatela spoza UE musi upewnić się, że cudzoziemiec posiada dokument uprawniający go do pobytu w Polsce. Za zatrudnienie cudzoziemca, który nie ma prawa pobytu w Polsce pracodawcy ponoszą surowe kary finansowe, a także są zobowiązani do wypłaty należnych nielegalnie zatrudnionym przez nich cudzoziemcom zaległych wynagrodzeń (obowiązuje domniemanie istnienia stosunku pracy przez okres 3 miesięcy) i związanych z nimi świadczeń (uiszczenia składek na ubezpieczenie społeczne, podatku) oraz do pokrycia kosztów ich powrotu do kraju pochodzenia. Dodatkowo pracodawcy tacy zostaną pozbawieni prawa do korzystania z dotacji publicznych, w tym funduszy unijnych.
JAK WYGLĄDA KONTROLA
Kontrole są przeprowadzane przez co najmniej dwóch funkcjonariuszy, legitymujących się stosownymi upoważnieniami. Jak wynika z art. 24 ustawy o państwowej inspekcji pracy, inspektorzy pracy są uprawnieni do przeprowadzania bez uprzedzenia i o każdej porze dnia i nocy, kontroli przestrzegania przepisów prawa pracy, w szczególności stanu bezpieczeństwa i higieny pracy oraz kontroli w zakresie legalności zatrudnienia i innej pracy zarobkowej.
JAKIE DOKUMENTY NALEŻY PRZEDSTAWIĆ DO KONTROLI
Dokumentami tymi powinny być w szczególności:
- zezwolenia na pracę;
- oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi;
- umowy o pracę lub umowy cywilnoprawne;
- dokumenty potwierdzające uzyskanie przez cudzoziemca prowadzącego działalność gospodarczą wpisu do Ewidencji Działalności Gospodarczej.
Kontroli podlega także charakter wykonywanej przez cudzoziemca pracy oraz to, czy warunki jej wykonywania są zgodne z opisem umieszczonym w zezwoleniu/oświadczeniu.
W przypadku rozbieżności lub braku dokumentacji inspektor pracy, który stwierdzi naruszenie przepisów ustawy o promocji zatrudnienia może skierować do sądu wniosek o ukaranie osób odpowiedzialnych za stwierdzone nieprawidłowości. Dodatkowo, inspektor pracy może zawiadomić o naruszeniu przepisów właściwe organy, w szczególności w przypadku naruszenia przepisów o cudzoziemcach Policję lub Straż Graniczną