Studia w Polsce - podstawowe informacje

Studia wyższe można odbywać na uczelniach publicznych i niepublicznych, czyli m.in. na uniwersytecie, politechnice, w akademii i szkole wyższej. Co do zasady uczelnie publiczne są dotowane z budżetu państwa i nie pobierają opłat za studia dzienne. Studia na uczelni prywatnej są płatne.

Wykaz uczelni oraz dane teleadresowe polskich szkół wyższych są dostępne tutaj

Studia można odbywać w trybie stacjonarnym lub niestacjonarnym. Generalnie zajęcia na studiach stacjonarnych (zwanych także dziennymi) odbywają się codziennie z wyjątkiem sobót i niedziel. Natomiast na studiach niestacjonarnych (zaocznych) tzw. zjazdy odbywają się w piątki, soboty i niedziele kilka razy w ciągu semestru. Określenie „studia wieczorowe” odnosi się do systemu studiów niestacjonarnych, w którym zajęcia odbywają się od poniedziałku do piątku od godzin popołudniowych do wieczornych. Studia zaoczne i wieczorowe są płatne nawet na uczelniach publicznych.

Rok akademicki zaczyna się 1 października i kończy się mniej więcej w połowie czerwca. Studia podzielone są na semestry: zimowy i letni. Jeden semestr trwa około 4–5 miesięcy. Z każdego przedmiotu w semestrze studenci są rozliczani – podczas tak zwanej sesji muszą zdać egzamin bądź uzyskać zaliczenie. Warunkiem kontynuowania nauki jest zaliczenie semestru, czyli otrzymanie pozytywnej oceny ze wszystkich przedmiotów, na które w danym semestrze student uczęszczał. Po ukończeniu studiów, uzyskaniu absolutorium (tj. uzyskaniu wpisu poświadczającego zdanie wszystkich egzaminów oraz zaliczeniu przedmiotów wymaganych przez program studiów), złożeniu pracy dyplomowej (licencjackiej, inżynierskiej, magisterskiej) i zdaniu egzaminu uczelnia nadaje studentowi tytuł zawodowy (licencjata, inżyniera, magistra).

Organizację i tok studiów oraz związane z nimi prawa i obowiązki studenta określa regulamin studiów. Regulamin studiów każdej uczelni stanowi jeden z podstawowych dokumentów, z którym powinien zapoznać się student. W regulaminie znajdują się regulacje zapewniające prawidłowy przebieg procesu kształcenia, a także generalne zasady dotyczące organizacji studiów. Regulamin studiów jest dostępny na stronach internetowych szkół wyższych. Można także zapoznać się z nim, kontaktując się bezpośrednio z wybraną uczelnią.

RODZAJE STUDIÓW ORAZ TYTUŁÓW ZAWODOWYCH I STOPNI NAUKOWYCH W POLSCE

W Polsce istnieje kilka rodzajów studiów. Różnią się one warunkami, które student musi spełnić, aby zostać przyjętym, długością nauki oraz tytułami zawodowymi, które student może otrzymać po ich zakończeniu.

• Studia pierwszego stopnia – to studia zawodowe, które przygotowują do pracy w określonym zawodzie i kończą się uzyskaniem tytułu licencjata lub inżyniera. Nauka na studiach pierwszego stopnia trwa od 6 do 7 semestrów. Aby podjąć te studia, należy ukończyć szkołę średnią oraz zdać maturę (w Polsce lub za granicą).
• Studia drugiego stopnia – to studia zawodowe, które kończą się uzyskaniem tytułu magistra, magistra inżyniera lub tytułu równorzędnego (np. tytułu lekarza, lekarza dentysty, lekarza weterynarii). Studia drugiego stopnia trwają 3–4 semestry. Nauka na studiach drugiego stopnia wymaga uprzedniego ukończenia studiów pierwszego stopnia (w Polsce lub za granicą).
• Jednolite studia magisterskie – to studia, które kończą się uzyskaniem tytułu magistra, magistra inżyniera lub tytułu równorzędnego. Nauka na jednolitych studiach magisterskich trwa od 9 do 12 semestrów i wymaga posiadania świadectwa maturalnego uzyskanego w Polsce lub za granicą. Jednolite studia magisterskie obowiązują na takich kierunkach, jak m.in. farmacja, prawo, psychologia, medycyna.

Po uzyskaniu tytułu zawodowego można kontynuować naukę na:

• studiach trzeciego stopnia, czyli na studiach doktoranckich umożliwiających uzyskanie zaawansowanej wiedzy w określonej dziedzinie lub dyscyplinie nauki. Studia te przygotowują do uzyskania stopnia naukowego doktora, który student może otrzymać po obronie pracy doktorskiej. Warunkiem koniecznym do podjęcia tych studiów jest posiadanie stopnia magistra uzyskanego w Polsce lub za granicą;
• studiach podyplomowych, czyli na studiach, których celem jest pogłębienie wiedzy w danej dziedzinie lub dyscyplinie nauki. Studia podyplomowe trwają od 2 do 4 semestrów. Po ich ukończeniu student otrzymuje świadectwo ukończenia studiów podyplomowych (nie jest to dyplom), ale nie uzyskuje żadnego tytułu zawodowego ani naukowego.

Cudzoziemcy – pod warunkiem spełnienia wymagań związanych z przyjęciem i odbywaniem studiów – mogą studiować na wszystkich powyżej wspomnianych rodzajach studiów.

OGÓLNE WARUNKI PRZYJMOWANIA CUDZOZIEMCÓW NA STUDIA W POLSCE

Studia na państwowych uczelniach na studiach dziennych są dla obywateli polskich nieodpłatne. Od 2013 roku wprowadzono odpłatność za naukę na drugim kierunku studiów dziennych. Studia wieczorowe i zaoczne na uczelniach publicznych są odpłatne. Wysokość opłat ustala uczelnia.

Studia dzienne, wieczorowe i zaoczne na uczelniach prywatnych są odpłatne.

Co do zasady wszyscy cudzoziemcy mogą studiować na polskich uczelniach wyższych. Jednakże zasady ich przyjęcia oraz warunki studiowania na uczelniach publicznych różnią się w zależności od statusu prawnego cudzoziemca w Polsce. Niektóre grupy cudzoziemców mogą podejmować studia w języku polskim na publicznych uczelniach na takich samych zasadach jak obywatele Polski (a więc także nieodpłatnie). Do tych grup należą:

• cudzoziemcy posiadający zezwolenie na pobyt stały w Polsce
• cudzoziemcy posiadający ważną Kartę Polaka
• cudzoziemcy, którzy otrzymali decyzje w sprawie stwierdzenia polskiego pochodzenia;
• cudzoziemcy z przyznanym przez Polskę statusem uchodźcy;
• cudzoziemcy korzystający z ochrony czasowej w Polsce;
• cudzoziemcy, którym udzielono ochrony uzupełniającej w Polsce;
• cudzoziemcy posiadający certyfikat poświadczający znajomość języka polskiegojako obcego na poziomie co najmniej C1, wydanego przez Państwową Komisję do spraw Poświadczania Znajomości Języka Polskiego jako Obcego
• cudzoziemcy posiadający zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego UE udzielone w Polsce – co to jest zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego UE?;
• cudzoziemcy, którzy są małżonkiem, wstępnym lub zstępnym obywatela Polski, mieszkającego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
• obywatele państw członkowskich UE, EFTA oraz członkowie ich rodzin mieszkających na terytorum Polski;
• cudzoziemcy, którym udzielono zezwolenia na pobyt czasowy w celu prowadzenia badań naukowych lub w celu mobilności długoterminowej naukowca, lub przebywającego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w związku z korzystaniem z mobilności krótkoterminowej naukowca lub posiadającego wizę krajową w celu prowadzenia badań naukowych lub prac rozwojowych;
• cudzoziemcy, któremu udzielono zezwolenia na pobyt czasowy w celu połączenia z rodziną;

cudzodziemcy, posiadający zgodę na pobyt czasowy z tytułu tzw. innych okoliczności: będą to osby, posiadające pozwolenie na pobyt rezydenta dłgoterminowego UE udzielonego przez inne państwo członkowkskiem, i chcący w Polsce podjać pracę, studia, lub gdy zachodzą inne okoliczności uzasadnijące ich pobyt w Polsce. Również członkowie ich rodzin, jeżli im towarzyszą, mogą podejmowąc bezpłatne studia. Pozostali cudzoziemcy mogą podejmować naukę w Polsce na zasadach odpłatności, chyba że korzystają ze stypendiów zwalniających ich z tych opłat (więcej informacji na temat tego rodzaju stypendiów jest dostępnych poniżej).

Na uzasadniony wniosek cudzoziemca rektor uczelni może obniżyć opłatę lub zwolnić z niej całkowicie.

STYPENDIA DLA CUDZOZIEMCÓW

O dostęp do pomocy materialnej z budżetu państwa, tj. o stypendium socjalne oraz o kredyt studencki, mogą ubiegać się studenci cudzoziemcy, którzy:

1. posiadają zezwolenie na pobyt stały lub są rezydentami długoterminowi UE,
2. posiadają zezwolenie na pobyt czasowy w celu połączenia z rodziną
3. cudzodziemcy i  członkowie ich rodzin, posiadający zgodę na pobyt czasowy z tytułu tzw. innych okoliczności: będą to osby, posiadające pozwolenie na pobyt rezydenta dłgoterminowego UE udzielonego przez inne państwo członkowkskiem, i chcący w Polsce podjać pracę, studia, lub gdy zachodzą inne okoliczności uzasadnijące ich pobyt w Polsce
4. posiadają status uchodźcy nadany w Polsce lub korzystają z ochrony czasowej albo ochrony uzupełniającej na terytorium Polski,
5. posiadają certyfikat poświadczający znajomość języka polskiego jako obcego
   co najmniej na poziomie biegłości językowej C1,
6. posiadają Kartę Polaka lub decyzję w sprawie stwierdzenia polskiego pochodzenia,
7. są małżonkiem, wstępnym lub zstępnym obywatela RP, mieszkającym na terytorium RP.

Natomiast wszyscy studenci cudzoziemcy, którzy podejmą kształcenie w roku akademickim 2019-2020, są uprawnieni do ubiegania się o pozostałe świadczenia pomocy materialnej, tj. o:

1. stypendium rektora,
2. stypendium dla osób niepełnosprawnych,
3. zapomogę,
4. stypendium finansowane przez jednostkę samorządu terytorialnego,
5. stypendium za wyniki w nauce lub w sporcie finansowane przez osobę fizyczną lub osobę prawną niebędącą państwową lub samorządową osobą prawną,
6. stypendium ministra

Stypendia Rządu RP

Polski rząd przyznaje studentom i stażystom stypendia na podstawie porozumień dwustronnych. Stypendyści Rządu RP są zwolnieni z opłat za studia. Co rok umowy międzynarodowe określają limity miejsc. Osoby ubiegające się o stypendium na studia w Polsce powinny zgłaszać się do polskich placówek dyplomatyczno-konsularnych za granicą (konsulatów).

Stypendium jest wypłacane stypendystom bezpośrednio przez przyjmującą ich uczelnię.

Stypendyści rządu innego państwa (strony wysyłającej)

Stypendia te są przyznawane cudzoziemcom, którzy podejmują studia na podstawie umów międzynarodowych, przez ministerstwa lub instytucje swojego kraju odpowiedzialne za wymianę akademicką z zagranicą. Stypendyści rządu innego państwa nie ponoszą opłat za studia.

Bez odpłatności i świadczeń stypendialnych

O przyjęcia na studia na takich warunkach mogą aplikować cudzoziemcy w ramach umów międzynarodowych lub programów pomocowych oferowanych określonym krajom przez polski rząd. Osoby ubiegające się o studia w Polsce bez odpłatności i świadczeń stypendialnych powinny zgłaszać się do polskich placówek dyplomatyczno-konsularnych. Cudzoziemiec nie ponosi opłat za studia, ale nie otrzymuje stypendium rządu polskiego. We własnym zakresie pokrywa koszty utrzymania w Polsce.

Poszczególne uczelnie w Polsce mają prawo ustalać własne zasady przyznawania cudzoziemcom stypendiów oraz zasady zwalniania z opłat.

JAK WYGLĄDA REKRUTACJA NA STUDIA

Poszczególne uczelnie w Polsce ustalają własne warunki i zasady przyjmowania studentów.

Nabór na studia wyższe może odbywać się na podstawie konkursu sumy punktów uzyskanych na maturze z wymaganych przez dany wydział uczelni przedmiotów Osoby, które zdały odpowiednik polskiej matury zagranicą, mogą być zobowiązane do przystąpienia do egzaminu wstępnego, jeśli suma punktów za przedmioty na ich maturze jest inna niż w Polsce i nie może zostać przeliczona. Niektóre uczelnie prowadzą rekrutację tylko na podstawie egzaminu wstępnego, czasami jest wymagane świadectwo maturalne oraz zdanie egzaminu wstępnego. Aby uzyskać szczegółowe informacje na temat rekrutacji, należy skontaktować się w wybranym przez siebie wydziałem na danej uczelni.

Rekrutację na studia przeprowadzają komisje rekrutacyjne powołane przez kierownika szkoły wyższej lub inny organ wskazany w statucie. Komisja rekrutacyjna podejmuje decyzje w sprawach przyjęcia na studia. Podczas rekrutacji obowiązuje zasada niedyskryminacji, co oznacza, że rekrutacja powinna opierać się na obiektywnej ocenie wiedzy i (lub) umiejętności kandydatów, a szanse przyjęcia powinny być jednakowe dla wszystkich – bez względu na wiek, płeć czy pochodzenie.

Znajomość języka a podjęcie studiów

Studia prowadzone w języku polskim mogą podjąć ci cudzoziemcy, których znajomość języka polskiego na poziomie wystarczającym do podjęcia studiów jest poświadczona przez:

• świadectwo ukończenia odpowiedniego kursu (np. rocznego kursu przygotowawczego do podjęcia nauki w języku polskim w jednostkach wyznaczonych przez ministra nauki i szkolnictwa wyższego; czas trwania takiego kursu wlicza się do okresu kształcenia, na który został przyjęty cudzoziemiec, i w tym czasie przysługują mu uprawnienia osoby odbywającej studia wyższe);
• certyfikat znajomości języka polskiego wydany przez Państwową Komisję Poświadczania Znajomości Języka Polskiego jako Obcego;
• uczelnię przyjmującą.

Cudzoziemcy mogą być także przyjmowani na studia prowadzone w językach obcych (z wyjątkiem studiów doktoranckich uczelni medycznych z zakresu dyscyplin klinicznych), jeśli posiadają dokument potwierdzający znajomość języka obcego (np. świadectwo ukończenia szkoły ponadpodstawowej, w której zajęcia prowadzone były w odpowiednim języku).

Co to są punkty ECTS

Punkty ECTS (European Credit Transfer System, Europejski System Transferu Punktów) to miara średniego nakładu pracy osoby uczącej się niezbędnego do uzyskania zakładanych efektów kształcenia. Każdy przedmiot, na który uczęszcza student podczas studiów, ma przypisaną z góry liczbę punktów ECTS.

W celu uzyskania dyplomu ukończenia:

• studiów pierwszego stopnia student musi uzyskać co najmniej 180 punktów ECTS;
• studiów drugiego stopnia – co najmniej 90 punktów ECTS;
• jednolitych studiów magisterskich w systemie studiów pięcioletnich – co najmniej 300 punktów ECTS, a w systemie studiów sześcioletnich – 360 punktów ECTS.

Poza zajęciami odbywanymi w celu uzyskania ww. punktów studiów stacjonarnych w uczelni publicznej ma prawo bezpłatnie korzystać z dodatkowych zajęć nie objętych programem studiów, za które może uzyskać dodatkowo nie więcej niż 30 punktów ECTS, a student realizujący kształcenie w ramach indywidualnych studiów międzywydziałowych – nie więcej niż 90 punktów ECTS.

Więcej informacji o punktacji jest dostępnych tutaj.

JAK ZALEGALIZOWAĆ SWÓJ POBYT W POLSCE NA PODSTAWIE STUDIÓW

O procedurze otrzymania karty pobytu na podstawie studiów można przeczytać tutaj

O procedurze otrzymania wizy można przeczytać tutaj

Jeśli cudzoziemiec po ukończeniu studiów w Polsce i po wygaśnięciu wizy lub karty pobytu chce dalej mieszakć w Polsce, musi zalegalizować swój pobyt. O zalegalizowaniu pobytu i sposobach otrzymania karty pobytu można przeczytać tutaj

UBEZPIECZENIE ZDROWOTNE PODCZAS STUDIÓW

Studenci cudzoziemcy mają prawo korzystać z opieki lekarskiej w Polsce, pod warunkiem że są ubezpieczeni w NFZ – więcej informacji na temat publicznego ubezpieczenia zdrowotnego w Polsce jest dostępnych tutaj

Za osoby polskiego pochodzenia ubezpieczenie zdrowotne płaci uczelnia, na której studiują. Takie osoby powinny udowodnić uczelni, że mają polskie pochodzenie.

Osoby nie mające polskiego pochodzenia muszą opłacać swoje ubezpieczenie zdrowotne z własnych funduszy.

ZAKWATEROWANIE PODCZAS STUDIÓW

Studentom, w tym także cudzoziemskim, mogą zostać przyznane miejsca w akademikach (domach studenckich). Aby uzyskać miejsce w akademiku, należy złożyć odpowiedni wniosek. Każdy uniwersytet, który posiada akademiki, wyznacza własny termin składania takich wniosków. Przed wybraniem uczelni należy sprawdzić, czy dana uczelnia posiada akademiki, jaka jest ich lokalizacja i cena zakwaterowania. Również jeśli w danym roku student ma już przyznane miejsce w akademiku i chce z niego korzystać w kolejnym roku akademickim, musi złożyć przed końcem roku akademickiego podanie z prośbą o ponowny przydział miejsca w akademiku.

Uwaga: należy pamiętać, że z uwagi na wielu chętnych i ograniczoną liczbę miejsc w domach studenckich takie podania nie zawsze są rozpatrywane pozytywnie.

Miejsca w akademikach są płatne, a wysokość opłat ustala dany akademik. Cena miejsca w akademiku różni się w różnych miastach, ale zazwyczaj jest to koszt od 400 do 800 zł miesięcznie. Zazwyczaj pokoje w akademikach są dwu- lub trzyosobowe. Pokoje jednoosobowe są najdroższe.

PRAWO DO PRACY DLA STUDENTÓW

Warto pamiętać, że cudzoziemscy studenci nie potrzebują zezwolenia na pracę, jeśli:

• przebywają w Polsce lub przybywają do niej w celu podjęcia lub kontynuacji stacjonarnychstudiów wyższych lub stacjonarnych studiów doktoranckich, a podstawą ich pobytu w Polsce jest karta pobytu wydana w celu podjęcia lub kontynuacji studiów. Cudzoziemcy są również zwolnieni od posiadania takiego zezwolenia, jeśli podjęli studia na terytorium innego państwa członkowskiego UE, które zamierzają kontynuować lub uzupełnić w Polsce;
• są studentami studiów stacjonarnych odbywającymi studia w Polsce na podstawie wizy
• są studentami, którzy wykonują pracę w ramach odbywania staży zawodowych, do których odbywania kierują ich organizacje będące członkami międzynarodowych zrzeszeń studentów (na przykład Międzynarodowe Stowarzyszenie Studentów Medycyny odsyła na staż zawodowy do Polski studentów obcokrajowców);
• są studentami, którzy wykonują pracę w ramach współpracy publicznych służb zatrudnienia i ich zagranicznych partnerów, jeżeli potrzeba powierzenia cudzoziemcowi wykonywania pracy jest potwierdzona przez właściwy organ zatrudnienia;
• są studentami szkół wyższych skierowanymi do odbycia w okresie nieprzekraczającym sześciu miesięcy w roku kalendarzowym praktyk zawodowych (w ramach umowy pomiędzy zagraniczną szkołą wyższą lub zawodową a pracodawcą, zarejestrowanej w powiatowym urzędzie pracy właściwym ze względu na miejsce zamieszkania lub siedziby pracodawcy);
• są studentami szkół wyższych lub uczniami szkół zawodowych w państwach członkowskich UE lub EFTA, którzy wykonują prace w ramach praktyk zawodowych przewidzianych w regulaminie studiów lub w programie nauczania, pod warunkiem uzyskania skierowania na taką praktykę ze szkoły wyższej lub zawodowej.